గవర్నర్–రాష్ట్రపతి అధికారాలపై సుప్రీంకోర్టు తాజా తీర్పు: నిజంగా వారి అధికారాలు తగ్గాయా?

 – సమగ్ర విశ్లేషణ

(సిహెచ్ వి ప్రభాకర్ రావు)

దేశ ప్రథమ పౌరురాలు ద్రౌపదీ ముర్ము, రాష్ట్రాల శాసనసభలు ఆమోదించిన బిల్లులపై గవర్నర్లు, రాష్ట్రపతుల నిర్ణయాలకు గడువు విధించే ప్రశ్నలను సుప్రీంకోర్టుకు రిఫర్ చేయగా, ఈ విషయం రాజ్యాంగ పరంగా కీలక చర్చకు దారితీసింది. ఈ రిఫరెన్స్‌పై గురువారం రాజ్యాంగ ధర్మాసనం కీలక తీర్పు వెలువరించింది.

ఈ తీర్పు ద్వారా సుప్రీంకోర్టు గవర్నర్‌, రాష్ట్రపతి అధికారాలను కుదించిందా? లేక స్పష్టత మాత్రమే ఇచ్చిందా? అనే అంశం ఇప్పుడు చర్చనీయాంశమైంది.

సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ముఖ్యాంశాలు

1. గవర్నర్, రాష్ట్రపతులకు గడువు విధించడం తగదు

 అని కోర్టు స్పష్టం చేసింది:

• గవర్నర్లు, రాష్ట్రపతులు రాజ్యాంగబద్ధ స్థానాలు; వీరికి గడువు చెప్పడం న్యాయ విచారణ పరిధిలోకి రాదు.
• శాసనసభ పంపిన బిల్లులపై వారు పరిశీలించేందుకు సమయ పరిమితిని కోర్టు విధించదు.

→ ఇది వారి అధికారాలను కుదించినట్లుకాదు; రాజ్యాంగ విభజనాధికార సూత్రాన్ని కాపాడినట్లే.

2. కానీ… ‘కారణం చెప్పకుండా’ గవర్నర్లు బిల్లులు తిరస్కరించలేరు

ఇది చాలా కీలకం.
సుప్రీంకోర్టు ఏమి చెప్పింది—

• గవర్నర్లు ఎలాంటి కారణం లేకుండా బిల్లును నిలిపివేయడం, తిరిగి పంపడం లేదా ఆలస్యం చేయడం సాధ్యం కాదు.
• స్పష్టమైన రాజ్యాంగ ఆధారాలు ఇవ్వాల్సిందే.

→ ఇది গవర్నర్‌ల discretion ను నియంత్రిస్తుంది; వారు అపరిమిత అధికారాలు వినియోగించలేరు.

3. ఆర్టికల్ 200 కింద గవర్నర్‌కు పరిమిత విచక్షణాధికారం మాత్రమే

• ఆర్టికల్ 200 గవర్నర్‌కు discretion ఇస్తుంది కానీ అది absolute power కాదు.
• బిల్లులను ‘indefinitely’ పెండింగ్‌లో ఉంచడం రాజ్యాంగ విరుద్ధం.అని ధర్మాసనం పేర్కొన్నది:

→ ఇది గవర్నర్ల ‘delay power’ పై నియంత్రణ విధించినట్టుగా భావించవచ్చు.

4. రాష్ట్రపతి పాత్ర కూడా ‘లెక్కచేయని’ స్థితిలో ఉండకూడదు

ఈ రిఫరెన్స్‌లో రాష్ట్రపతి వ్యవహరించిన విధానం కూడా చర్చకు వచ్చింది.

• రాష్ట్రపతికి పంపిన బిల్లులు కూడా ‘అనవసర ఆలస్యం’ చేయకూడదని కోర్టు స్పష్టం చేసింది.

→ రాష్ట్రపతి నిర్ణయ ప్రక్రియకు కూడా స్పష్టమైన దిశానిర్దేశం ఏర్పడింది.

అయితే… వారి అధికారాలు తగ్గాయా? – విశ్లేషణ

✔ గవర్నర్–రాష్ట్రపతి అధికారాలు టెక్నికల్ గా తగ్గలేదు

కోర్టు వారి రాజ్యాంగ అధికారాలను తగ్గించలేదని స్పష్టంగా తెలిపింది.

✔ కానీ వారి “అనిశ్చితమైన, పరిమితి లేని” అధికార వినియోగంపై నియంత్రణ పెరిగింది

• “బిల్‌ను ఎందుకు తిరస్కరిస్తున్నావో చెప్పాలి” అని కోర్టు చెప్పిన తీర్పే గవర్నర్ discretion‌ను నియంత్రించే ప్రధాన పాయింట్.
• బిల్లులను సంవత్సరాల తరబడి నిలిపివేయడానికి అవకాశం ఇక రాజకీయంగా, న్యాయపరంగా బలహీనమైంది.

 రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు గవర్నర్ ఆలస్యం పై ఇప్పుడు కోర్టును ఆశ్రయించగలుగుతున్నాయి

ఎందుకంటే:

• గవర్నర్ చర్యకు “reason” లేకుంటే అది arbitrary చర్య అవుతుంది.
• ఆ చర్యను కోర్టు పరీక్షించగలదు.

రాజకీయంగా, ఈ తీర్పు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు బలం; గవర్నర్లకు స్పష్టమైన గీతలు కోర్టు చాలా స్పష్టంగా తెలిపింది:

“గవర్నర్‌లు రాజ్యాంగ యంత్రాంగాన్ని ఆలస్యం చేసే కేంద్రాలు కాలేరు.”

సమగ్రంగా పరిశీలిస్తే…

 అధికారాలు తగ్గలేదు కానీ

➡ స్వేచ్ఛాప్రయోగంపై నియంత్రణ పెరిగింది
➡ రాజ్యాంగ విధి-నిర్వహణకు స్పష్టత వచ్చింది